พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ พวกเทวดาชื่อ
อุณหวลาหกมีอยู่ เมื่อใด เทวดาพวกนั้นมีความคิดอย่างนี้ว่า ไฉนหนอ
พวกเราพึงยินดีด้วยความยินดีของตน เมื่อนั้น ความร้อนย่อมมี เพราะ
อาศัยความตั้งใจของเทวดาพวกนั้น ดูก่อนภิกษุ ข้อนี้แลเป็นเหตุ
เป็นปัจจัย ให้ความร้อนมีในบางคราว.
จบ อุณหวลาหกสูตรที่ 54

อรรถกถาสูตรที่ 54

บทว่า อพฺภํ โหติ ความว่า มีมณฑปเมฆ (กลุ่มเมฆ).
แม้ในสูตรนี้ เมฆที่ก่อตัวขึ้น ในวัสสานฤดู (ฤดูฝน) และในสิสิรฤดู
(ฤดูหนาว) เป็นเมฆตามปกติ (ธรรมดา) นั่นเอง มีฤดูเป็นสมุฏฐาน.
ส่วนเมฆหนา¹ ในฤดูมีเมฆนั่นแหละ ที่บดบังพระจันทร์และ
พระอาทิตย์ ทำให้มืดมิดหมด เป็นเวลาถึง 7 สัปดาห์ และเมฆใน
เดือด 5 เดือน 6 ชื่อว่าเมฆที่เกิดขึ้นด้วยอานุภาพของเทวดา.
จบ อรรถกถาสูตรที่ 54

55. อัพภวลาหกสูตร

[552] กรุงสาวัตถี. ภิกษุนั้นนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้ว
ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ อะไรหนอ
เป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้เมฆหมอกมีในบางคราว พระเจ้าข้า ?
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ พวกเทวดาชื่อว่า
อัพภวลาหกมีอยู่ เมื่อใด เทวดาพวกนั้นมีความคิดอย่างนี้ว่า ไฉนหนอ
1. ปาฐะว่า อพฺภํ ฉบับพม่าเป็น อภิอพฺภํ แปลตามฉบับพม่า.